Τα παιδιά και το διαδίκτυο : Συνήθεις απορίες

Ερ. Σε ποια ηλικία πρέπει να επιτρέψω στο παιδί μου να χρησιμοποιήσει το Διαδίκτυο;
Απ. Το όριο ηλικίας στο οποίο τα παιδιά χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο συνεχώς χαμηλώνει. Ουσιαστικά, ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος τομέας χρηστών του Διαδικτύου είναι τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας. Πολλά παιδιά χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο στο σχολείο σε ηλικία 6 ετών, οπότε πιθανόν να θέλουν να συνδεθούν στο Διαδίκτυο από το σπίτι σε αυτήν την ηλικία περίπου. Τα παιδιά ηλικίας κάτω των 10 ετών, ωστόσο, γενικά δεν έχουν την απαιτούμενη κριτική σκέψη για να χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο μόνα τους, γι΄ αυτό όταν παιδιά νεότερα των 10 ετών χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο, θα πρέπει να είστε συνεχώς μαζί τους. Να κάθεστε δίπλα τους κάθε φορά που συνδέονται στο Διαδίκτυο. Φροντίστε να επισκέπτονται αποκλειστικά διαδικτυακές τοποθεσίες που έχετε επιλέξει. Μάθετέ τα ποτέ να μη δίνουν προσωπικά δεδομένα στο Διαδίκτυο.

Ερ. Μπορώ να επιτρέψω στα παιδιά μου να έχουν τους δικούς τους λογαριασμούς ηλεκτρονικού ταχυδρομείου;
Απ. Τα νεαρά παιδιά θα πρέπει να χρησιμοποιούν την οικογενειακή διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αντί να έχουν δικό τους λογαριασμό. Καθώς μεγαλώνουν και ζητούν περισσότερη ανεξαρτησία, μπορείτε να τους δώσετε τη δική τους διεύθυνση. Η αλληλογραφία μπορεί ακόμη να βρίσκεται στα εισερχόμενα του οικογενειακού λογαριασμού, ώστε να μπορείτε να ρωτήσετε για τυχόν ύποπτα μηνύματα που μπορεί να λάβει το παιδί σας. Ρωτήστε τον παροχέα υπηρεσιών Διαδικτύου (ISP) για τις επιλογές που προσφέρει σχετικά με οικιακούς λογαριασμούς ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και χρησιμοποιήστε φίλτρα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για να αποτρέψετε τη λήψη ανεπιθύμητης αλληλογραφίας, μηνύματα που δεν έχετε ζητήσει και πλαστά μηνύματα που σκοπό έχουν την κλοπή των προσωπικών σας δεδομένων.

Ερ. Τι είδους οικογενειακούς κανόνες θα πρέπει να έχω για τη χρήση του Διαδικτύου;
Απ. Διαπραγματευτείτε μια συμφωνία χρήσης του Διαδικτύου με τα παιδιά σας, η οποία να καθορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους σχετικά με τη χρήση του υπολογιστή στο σπίτι. Η γνώμη των παιδιών σας είναι σημαντική για την επιτυχία της συμφωνίας (βλέπε κεφάλαιο: Χρήση Οικογενειακών Κανόνων). Εκτυπώστε την και κολλήστε την πλάι στον οικιακό υπολογιστή, ώστε να υπενθυμίζετε τους κανόνες σε όλους. Να αναθεωρείτε τη συμφωνία τακτικά και να την ενημερώνετε, καθώς τα παιδιά σας μεγαλώνουν.

Ερ. Πώς μπορώ να εμποδίσω την εμφάνιση αναδυόμενων μηνυμάτων / παραθύρων στον υπολογιστή μου;
Απ. Ο ευκολότερος τρόπος αποτροπής των αναδυόμενων μηνυμάτων / παραθύρων είναι η χρήση λογισμικού που εμποδίζει αυτά τα μηνύματα. Εάν διαθέτετε την πλέον ενημερωμένη έκδοση των Windows XP, ο Internet Explorer (το πρόγραμμα πλοήγησης του Διαδικτύου) διαθέτει ήδη λειτουργία αποκλεισμού των αναδυόμενων μηνυμάτων / παραθύρων. Αν χρησιμοποιείτε Windows XP στον Internet Explorer, κάντε κλικ στο μενού Tools (Εργαλεία), επιλέξτε Pop-up Blocker και μετά κάντε κλικ για να εμφανιστεί το παράθυρο με επιλογές αποκλεισμού αναδυόμενων παραθύρων. Ο χρήστης μπορεί να επιλέξει το επίπεδο ασφάλειας και τις συγκεκριμένες διευθύνσεις που επιθυμεί να αποκλείσει. Εάν δε χρησιμοποιείτε Windows XP, μπορείτε να μεταφορτώσετε μια δωρεάν γραμμή εργαλείων που περιλαμβάνει πρόγραμμα αποκλεισμού αναδυόμενων μηνυμάτων / παραθύρων.

Ερ. Μπορούν να παιδιά να εθιστούν στο Διαδίκτυο;
Απ. Το Διαδίκτυο είναι ένα υπέροχο εργαλείο για νεαρά άτομα, ιδίως γι’ αυτά που έχουν πρόβλημα επικοινωνίας με συνομήλικούς τους. Τα παιδιά - γνώστες των υπολογιστών, ξεχωρίζουν στο Διαδίκτυο, καθώς η εμφάνιση και οι αθλητικές επιδόσεις δεν είναι σημαντικές και έτσι βελτιώνουν την αυτοεκτίμησή τους. Ωστόσο, η υπερβολική χρήση του υπολογιστή μπορεί να απομονώσει περισσότερο τα ντροπαλά παιδιά από τους συνομήλικούς τους ή να τα αποσπάσει από άλλες δραστηριότητες, όπως οι σχολικές εργασίες, η άθληση, ο ύπνος ή οι ευκαιρίες να αφιερώσουν χρόνο σε άλλους. Οι γονείς και οι δάσκαλοι συνήθως συνειδητοποιούν το πρόβλημα όταν ήδη αυτό έχει γίνει αρκετά σοβαρό. Αυτό συμβαίνει διότι οι διαδικτυακέςενέργειες αποκρύπτονται εύκολα και διότι ο εθισμός στο Διαδίκτυο δεν είναι ακόμη κοινά αποδεκτός. Εφαρμόστε κανόνες για τη χρήση του υπολογιστή στο σπίτι και προσπαθήστε να την ισοσκελίσετε με περισσότερη φυσική δραστηριότητα. Επίσης, φροντίστε ο υπολογιστής που συνδέεται στο Διαδίκτυο να βρίσκεται σε ανοικτούς χώρους, όχι στο παιδικό δωμάτιο.
Τέλος, παρατηρήστε τη δική σας χρήση του Διαδικτύου. Ξοδεύετε πολλές ώρες στο Διαδίκτυο; Εάν ναι, πιθανόν τα παιδιά σας να ακολουθήσουν το παράδειγμά σας.

Ερ. Τι πρέπει να γνωρίζουν τα παιδιά μου σχετικά με τους ιούς υπολογιστών;
Απ. Ο ιός είναι ένα κακόβουλο πρόγραμμα λογισμικού που προσβάλλει τα αρχεία υπολογιστών ή τους σκληρούς δίσκους και, στη συνέχεια, δημιουργεί αντίγραφα του εαυτού του. Πολλές από τις ενέργειες των παιδιών, όταν είναι συνδεδεμένα στο Διαδίκτυο, εκθέτουν τους υπολογιστές σε ιούς. Τα συνημμένα αρχεία των μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι ο κοινότερος τρόπος διάδοσης των ιών, αλλά οι ιοί μπορεί να μεταφορτωθούν με τη χρήση προγραμμάτων κοινής χρήσης αρχείων και άμεσων μηνυμάτων.
Φροντίστε τα παιδιά σας να κατανοήσουν τους παρακάτω κανόνες:

• Ποτέ μην ανοίγεις ένα αρχείο συνημμένο σε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που δεν έχεις ζητήσει.
  
• Ρύθμισε το πρόγραμμα άμεσων μηνυμάτων ώστε να μη λαμβάνεις αρχεία από άλλους χρήστες.
  
• Όταν χρησιμοποιείς προγράμματα κοινής χρήσης αρχείων, ποτέ μη μεταφορτώνεις αρχεία με την κατάληξη “.exe.”
  
• Ρώτησε κάποιον από τους γονείς προτού μεταφορτώσεις κάποιο πρόγραμμα από το Διαδίκτυο.

Μπορείτε να προστατέψετε τον υπολογιστή σας, εάν πάντα χρησιμοποιείτε ενημερωμένο λογισμικό τείχους προστασίας και λογισμικό προστασίας από τους ιούς και εκτελείτε τακτικά αναζήτηση στον υπολογιστή σας για λογισμικό υποκλοπής ή άλλο ανεπιθύμητο λογισμικό και το διαγράφετε αμέσως.
Ανησυχώ για τη χρήση του Διαδικτύου από το παιδί μου.

Ερ. Μπορώ να ελέγξω τις διαδικτυακές τοποθεσίες που επισκέπτεται;
Απ. Ναι, υπάρχουν τρόποι για να ελέγξετε τι έχει επισκεφθεί, αλλά έχετε υπόψη ότι τα παιδιά που γνωρίζουν καλά τους υπολογιστές, γνωρίζουν και τον τρόπο να καλύπτουν τα ίχνη τους στο Διαδίκτυο. Είναι αποτελεσματικότερο να θεσπίζετε σαφείς κανόνες σχετικά με τη χρήση του Διαδικτύου και να επικοινωνείτε ανοικτά με τα παιδιά σας. Όταν κάνετε περιήγηση στο Διαδίκτυο, το πρόγραμμα πλοήγησης του Ιστού (όπως το Microsoft Internet Explorer ή το Netscape Navigator) συλλέγει πληροφορίες σχετικά με τις τοποθεσίες που επισκέπτεστε και τις αποθηκεύει στον υπολογιστή.

Τα προγράμματα πλοήγησης τηρούν, συνήθως, ένα ιστορικό των τελευταίων δικτυακών τοποθεσιών (ιστότοπων) που επισκεφθήκατε. Για να ελέγξετε τις ιστοσελίδες που επισκέπτονται τα παιδιά σας, χρησιμοποιείτε το κουμπί Ιστορικού (History Button) που διαθέτουν οι περισσότερες εκδόσεις του Internet Explorer στην επάνω γραμμή εργαλείων (tool-bar). Εάν δε βλέπετε το κουμπί ή εάν είστε χρήστης του Netscape Navigator, απλώς πατήστε τα πλήκτρα Ctrl+H (Ctrl control και H ταυτόχρονα) και θα εμφανιστεί ο κατάλογος του ιστορικού. Κάντε διπλό κλικ σε οποιοδήποτε στοιχείο του καταλόγου ιστορικού και θα προβληθεί η διαδικτυακή τοποθεσία.

Τα προγράμματα πλοήγησης δημιουργούν επίσης προσωρινά αντίγραφα των ιστότοπων, γνωστά ως αρχεία προσωρινής αποθήκευσης και τα αποθηκεύουν στον υπολογιστή σας.
Για να προβάλετε τα προσωρινά αρχεία του Internet Explorer:

• Στον Internet Explorer, κάντε κλικ στο μενού Tools (Εργαλεία) και επιλέξτε Internet Options (Επιλογές Internet).
  
• Στην καρτέλα General (Γενικά), στην περιοχή Temporary Internet Files (Προσωρινά Αρχεία Internet), κάντε κλικ στο κουμπί Settings (Ρυθμίσεις).
  
• Στην περιοχή Temporary Internet files folder (Φάκελος προσωρινών αρχείων Internet), κάντε κλικ στο κουμπί View Files (Προβολή αρχείων).
  Θα πρέπει να δείτε ένα κατάλογο με τους ιστότοπους που εσείς ή το παιδί σας επισκέφθηκε πρόσφατα, καθώς επίσης και εικόνες που είδατε ή αρχεία cookies που αποθηκεύτηκαν στον υπολογιστή σας. Υπάρχουν, επίσης, πολλά είδη προγραμμάτων λογισμικού που σας επιτρέπουν να παρακολουθήσετε τις διάφορες δραστηριότητες στο Διαδίκτυο.

Ερ. Τι θα πρέπει να κάνω, εάν παρενοχλούν το παιδί μου στο Διαδίκτυο;
Απ. Αυτού του είδους η παρενόχληση αναφέρεται συνήθως ως cyberbullying (διαδικτυακή παρενόχληση) ή griefing (εκνευρισμός) και είναι γνωστή στους κύκλους των εφήβων. Εάν συμβεί παρενόχληση, μπορείτε να αποκλείσετε το πρόσωπο που στέλνει τα μηνύματα με τις επιλογές αποκλεισμού που διαθέτουν πολλά προγράμματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και άμεσων μηνυμάτων. Αποθηκεύστε τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που περιέχουν παρενοχλήσεις και προωθήστε τα στον παροχέα υπηρεσιών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Οι περισσότεροι παροχείς διαθέτουν κατάλληλες πολιτικές χρήσης που απαγορεύουν την παρενόχληση.

Τα παιδιά παρενοχλούνται, επίσης, όταν παίζουν διαδικτυακά παιχνίδια. Εάν η παρενόχληση οφείλεται σε σχόλια που εμφανίζονται σε κάποια διαδικτυακή τοποθεσία, επικοινωνήστε με τον παροχέα υπηρεσιών Διαδικτύου (ISP) και ζητήστε βοήθεια για να εντοπίσετε τον ISP που φιλοξενεί τη διαδικτυακή τοποθεσία. Μπορείτε, στη συνέχεια, να επικοινωνήσετε με τον παροχέα και να τον ενημερώσετε για τα σχόλια. Θα πρέπει, επίσης, να ειδοποιήσετε την αστυνομία. Η παρενόχληση είναι έγκλημα, τόσο στον πραγματικό κόσμο όσο και στον κόσμο του Διαδικτύου. Είναι παράνομο να επικοινωνείτε επανειλημμένα με κάποιον, εάν η επικοινωνία αυτή του προκαλεί φόβο για την ασφάλειά του ή για την ασφάλεια άλλων.

Ερ. Λειτουργεί το λογισμικό φιλτραρίσματος;
Απ. Τα εργαλεία φιλτραρίσματος είναι χρήσιμα στα νεαρά παιδιά, για να συμπληρώνουν—όχι να αντικαθιστούν—τη γονική επίβλεψη. Τα φίλτρα και τα προγράμματα αποκλεισμού, ωστόσο, δεν είναι απαραβίαστα και συχνά δεν καταφέρνουν να αποκλείσουν το ακατάλληλο υλικό. Μπορεί, ακόμη, να αποκλείσουν χρήσιμο περιεχόμενο, το οποίο ενδεχομένως να χρειάζονται τα παιδιά σας για τις σχολικές τους εργασίες. Ενώ τα φίλτρα είναι χρήσιμα όσο τα παιδιά είναι μικρά, καθώς μεγαλώνουν,
θα πρέπει να αναπτύξουν ασφαλή και υπεύθυνη συμπεριφορά στο Διαδίκτυο.
Το έφηβο παιδί μου θέλει να ψωνίσει μέσω Διαδικτύου.

Ερ. Πώς μπορώ να βεβαιωθώ ότι η διαδικτυακή τοποθεσία είναι ασφαλής;
Απ. Προτού επιτρέψετε στον έφηβο να χρησιμοποιήσει την πιστωτική σας κάρτα στο Διαδίκτυο, θα πρέπει να του δώσετε σαφείς οδηγίες σχετικά με την αγορά στο Διαδίκτυο και τι να αναζητεί, για να επιβεβαιώσει ότι η συναλλαγή θα είναι ασφαλής. Μάθετε στο παιδί τι να αναζητεί σε μια διαδικτυακή τοποθεσία που να υποδεικνύει ότι μπορεί άφοβα να δώσει τα στοιχεία της πιστωτικής κάρτας.
Προτού ψωνίσει σε μια τοποθεσία του Ιστού, θα πρέπει να αναζητήσει:

• Σφραγίδα διασφάλισης ποιότητας του Better Business Bureau (ή κάποιου άλλου οργανισμού) που παραπέμπει στην ανάλογη διαδικτυακή τοποθεσία.
  
• Το εικονίδιο ενός κλειδωμένου λουκέτου, που υποδεικνύει ότι μόνο εσείς και η διαδικτυακή τοποθεσία μπορείτε να δείτε την οικονομική συναλλαγή.
  
• Τη λέξη “https” (το “s” σημαίνει ασφάλεια) να περιέχεται στη διεύθυνση της διαδικτυακής τοποθεσίας που φαίνεται στο πλαίσιο διεύθυνσης του προγράμματος πλοήγησης.
  

Τα στοιχεία που αναφέρονται παραπάνω μπορεί να πλαστογραφηθούν, έτσι θα πρέπει να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να σας συμβουλεύονται προτού εκτελέσουν κάποια ηλεκτρονική συναλλαγή, ώστε να κρίνετε εσείς εάν η διαδικτυακή τοποθεσία είναι ασφαλής ή όχι.

Βεβαιωθείτε ότι το πρόγραμμα πλοήγησης υποστηρίζει την κρυπτογράφηση 128-bit ώστε ο αριθμός της πιστωτικής σας κάρτας να κρυπτογραφείται αυτόματα πριν από την αποστολή της. Οι πιο πρόσφατες εκδόσεις του Internet Explorer και του Netscape Navigator υποστηρίζουν κρυπτογράφηση 128-bit.

Ερ. Τι πρέπει να προσέξω στην πολιτική απορρήτου των παιδιών;
Απ. Η πολιτική απορρήτου μιας διαδικτυακής τοποθεσίας περιγράφει τον τρόπο που η τοποθεσία χρησιμοποιεί, κοινοποιεί και αποθηκεύει τα προσωπικά δεδομένα που συλλέγει. Οι γονείς θα πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσουν την πολιτική απορρήτου μιας διαδικτυακής τοποθεσίας και να δείξουν στα παιδιά τους τι να αναζητούν σε μια πολιτική απορρήτου, προτού δώσουν προσωπικά δεδομένα. Ορισμένες φορές οι πολιτικές αυτές είναι μακροσκελείς, περίπλοκες και ασαφείς.

Αν μια διαδικτυακή τοποθεσία δε διαθέτει πολιτική ή δήλωση απορρήτου, τότε πρέπει με προσοχή να αγοράζετε ή να δίνετε προσωπικά δεδομένα σε αυτήν την τοποθεσία. Όταν διαβάζετε μια πολιτική απορρήτου, θα πρέπει να γνωρίζετε:

• Τι πληροφορίες συλλέγει και καταγράφει η τοποθεσία.
  
• Με ποιον τρόπο χρησιμοποιεί η τοποθεσία τις πληροφορίες που συλλέγει (ειδικά εάν πωληθεί σε τρίτους).
  
• Εάν έχετε τη δυνατότητα να αλλάξετε ή να διαγράψετε δεδομένα που συλλέχθηκαν από το παιδί σας.
  
• Τι μέτρα έχουν ληφθεί ώστε να προστατεύεται το παιδί σας σε δωμάτια συνομιλίας, ομάδες μηνυμάτων και δραστηριότητες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της τοποθεσίας.
  
• Εάν η τοποθεσία προσπαθεί να εξασφαλίσει επαληθεύσιμη γονική συναίνεση, προτού πάρει προσωπικά δεδομένα από το παιδί.